Theo đó, dự kiến từ kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2012, ba quy định quan trọng sẽ được bãi bỏ. Đó là không còn phải tổ chức thi theo cụm, các địa phương được trao quyền chủ động xây dựng kế hoạch kỳ thi, lựa chọn hình thức tổ chức thi cho phù hợp với điều kiện thực tế chứ không bắt buộc phải tổ chức thi theo cụm trường. Quy định này giúp phụ huynh bớt đi nhiều mối lo về kinh phí, sự an toàn cho con em trong những ngày thi, nhất là ở vùng núi, vùng sâu, vùng xa.

Từ năm nay, việc chấm chéo bài thi tự luận giữa các địa phương cũng sẽ bị bãi bỏ. Với quy định mới, giám đốc các sở GD-ĐT sẽ ra quyết định thành lập hội đồng chấm thi tốt nghiệp phổ thông. Trong đó, mỗi môn tự luận có 2 tổ chấm thi, bảo đảm giáo viên không chấm bài thi tự luận của học sinh trường phổ thông mà mình giảng dạy. Các hội đồng coi thi sẽ bàn giao trực tiếp cho hội đồng chấm thi không qua Sở GD-ĐT. Việc không phải vận chuyển bài thi cho các tỉnh bạn sẽ giúp các địa phương, nhất là những nơi có đông thí sinh như Hà Nội, TPHCM nhẹ nhõm bởi không phải lo bảo đảm an toàn bài thi trên quãng đường vận chuyển.

Điều đáng chú ý nữa là sẽ bỏ thanh tra ủy quyền của bộ. Thay vào đó, các trường ĐH, CĐ trên địa bàn sẽ cử cán bộ, giảng viên tới làm thanh tra theo đề nghị của ban chỉ đạo thi cấp tỉnh. Lãnh đạo Bộ GD-ĐT khẳng định việc phân cấp cho cơ sở được thực hiện trên tinh thần phân cấp để quản lý tốt hơn chứ không phải là buông lỏng. Bởi thế, hiệu quả triển khai ở địa phương sẽ được giám sát bằng các cơ chế, quy định nêu rõ trong các nội quy, quy chế thi.

Học sinh trao đổi sau kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2011 tại hội đồng thi Trường THPT Nguyễn Thị Minh Khai - TPHCM.

Lo tỉ lệ tốt nghiệp tăng vọt

Dù vậy, không ít chuyên gia giáo dục lại tỏ ra băn khoăn vì việc bỏ một loạt biện pháp từng được đánh giá là hữu hiệu trong việc hạn chế tiêu cực, bảo đảm công bằng, khách quan trong kỳ thi tốt nghiệp THPT sẽ dễ làm cho tỉ lệ tốt nghiệp năm nay tăng đột biến. Nói cách khác, Bộ GD-ĐT liệu có bảo đảm kỳ thi sẽ được thực hiện nghiêm túc, các hành vi tiêu cực sẽ được xử lý nghiêm để phản ánh đúng chất lượng dạy và học hay không?

GS Phạm Minh Hạc, nguyên bộ trưởng Bộ GD-ĐT, khẳng định việc phân cấp cho các địa phương tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT là hợp lý vì Bộ GD-ĐT không nên quá ôm đồm. Tuy nhiên, trao quyền cần đi đôi với đặt ra trách nhiệm cụ thể đối với người đứng đầu ngành giáo dục các địa phương.

Vấn đề hậu kiểm sẽ được Bộ GD-ĐT nghiêm túc đặt ra trong kỳ thi cùng với quyết tâm xử lý những người để xảy ra tiêu cực thi cử cũng là điều dư luận quan tâm. Thực tế vài năm gần đây, kết quả thi tốt nghiệp THPT đã lộ rõ sự bất thường với tỉ lệ tốt nghiệp ở một số địa phương cao chót vót trong khi điểm thi tuyển sinh ĐH, CĐ của các địa phương này lại rất thấp. Bộ GD-ĐT từng tuyên bố sẽ hậu kiểm để kiểm tra tính trung thực của tỉ lệ tốt nghiệp nhưng đến nay vẫn chưa có hồi âm. Việc xử lý những địa phương có dấu hiệu tiêu cực trong chấm thi cũng chưa thực sự sát sao, nghiêm ngặt.

Trước băn khoăn này, một lãnh đạo Cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng (Bộ GD-ĐT) khẳng định kỳ thi nhẹ nhàng hơn không có nghĩa là không nghiêm túc. Chủ trương của Bộ GD-ĐT là phân cấp mạnh mẽ cho các địa phương, đặc biệt là những người đứng đầu ngành giáo dục. Thực tế, giao cho các sở GD-ĐT khâu tổ chức kỳ thi nhưng đề thì vẫn do bộ ra; bộ cũng xây dựng quy chế và kiểm tra, giám sát. Thêm vào đó, đổi mới kỳ thi còn nhằm tiến tới việc bình thường hóa kỳ thi quốc gia, giảm bớt căng thẳng cũng như gánh nặng cho xã hội, tránh tình trạng lúc nào thi cử cũng như “ra trận”.